Kopsirgen Orhan Baran

  

 

Alpu dere (Gebekoy) Köyü Tokat ili Sulusaray ilçesine bağlı ile 71 km Sulusaray ilçesine 4 km uzaklıkta bulunan bir Abaza (Asuwa) köyüdür. Bu köy halkı 1858-59 yıllarında bugün Rusya Federasyonuna bağlı Karaçay-Çerkesk Özerk Cumhuriyeti hudutları içerisinde bulunan Gebekoy (Abaza Kıt) köyünden göç etmiştir.

 Gebekoy Köyü,Karaçay Çerkesk Özerk Cumhuriyetinin kuruluşu sırasında Kabartayalara ödünç olarak verilmiş, Özerk Cumhuriyetinin kuruluşunun ertesi günü köyde Kabartayca  dilinin konuşulması ve okutulması mecbur kılınmıştır Köyün adı da ABAZAKT

olarak değiştirilmiştir.

             Karaçay-Cerkesk Özerk Cumhuriyeti hudutları içinde bulunan GEBEKOY=

ABAZAKT köyünün nüfusu 800 kişiyi aşkındır.Köy halkı hem Abaza  hemde Kabartayca

konuşmaktadır.Bu gün için köyde yaşayan sülaleler şunlardır:Candar (Джандар)-İwan (Иуан)-Pşewın (Пшеуын)-Kalmıx (Къалмых)-Ajilakan (Aжилакъан)-Hacım (Х1аджым) –Psewın (Пseyın)-Blımğot (Бльымг1ват)-Karas (Къарас)- Dığ (дыгъ)

Ksal (Късал)-Thaytsuh (Тх1айц1ых1в)-Cançet (джанчет)-Dağ (Дагъ)-Daxun (Дахвын)

Xaçir (Хачир)-Abıt (Абыт)-Başoko (Башокъва)-Agır (Агыр)-Kuşpa (Хъвышпа)-Çlas (Чльас)-Xpsiroka (Х1псирокъва)-Karwan (Къаруан)-Dışek (дышекъ)-Nayman (Найман)-GEBEKOY(ГЕбАКъВАЙ) Gebekoy Köyünün kurucu ailesini iyi bilinsin

ve hatırlansın diye en sona yazdım

 (Bu konuda şu bilgiyi verelim. Ödünç verilen köylerden biri de Kılıç Kıt bugün ki adıyla( Psawçadahe)….. Gebekoy kıt (Abaza kıt) elan yerindedir.KLIÇ KIT”ın geçmişini Kılıç Kıt köyleri bölümünde anlatmıştım.

Alpudere Köyünün kurucu aileleri  (Sülaleleri) Agaçe (Агача)-Eriboka (Ерибокъва)- Gebekoy (Гьабакъва)-Yağan (Йаг1ан)- Hampal (Х1ампал)- Thaytsuh (Тх1айц1ухв).. Köyde yaşayan Abaza nüfusu 20 kişi ancak dışarıda yaşayanların sayısı bu nüfusun 5 katı. Dışarıya göç eden aileler arazilerini Kürt ve Türk kardeşlere sattıklarından dolayı köyde konuşulan dil zorunlu olarak Türkçe olmuş bu yüzden Abaza konuşma dili yok olmuştur. Bu köye 2011 yılında tarih profesörü T. Mihail ile birlikte gitmiş ve araştırma yapmıştık. Köyde Abazaca bilen tek bir kişi bulabilmiştik..Bu kişide öğrendiğim kadarıyla üç

ay önce vefat etmiş.Allah Rahmet eylesin..Alpudere köyünün nüfusu dışarıda yaşayanlara birlikte 125 kişiyi aşkındır.

             Sevgi ve Saygıdeğer Abaza (Aşuwa) kardeşlerim,

              Size, Alpudere (Gebekoy) köyünün kurucu ailelerinden  Gebekoy Dadaruh oğlu Mahmut(ölümü:1911) torunu Prof.Dr.Muvaffak Akman ve kuzeni meşhur gazeteci yazar

Metin Toker”i tanıtacağım.Bu kişilerin biyografileri ve resimleri aşağıdadır.Bana bu kişilerle

ilgili bilgi veren Prof Dr.Refik Özkan (KIMZA) ya teşekkür etmeyi borç biliyorum.

             

                Prof.Dr.MUVAFFAK AKMAN

 

       1923 yılında, babası GEBOKHUA Hasan Fehmi Bey’in memuriyet dolayısıyla bulunduğu Trabzon’da doğdu. Babası aslen Tokat’ın Alpudere (Gebokhuey) köyündendir. Muvaffak AKMAN ilk, orta, lise tahsilini Trabzon’da tamamlamış ve 1947 yılında da İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olmuştur. 1954 yılında Uzman Doktor, 1962 yılında Doçent ve 1968 yılında Profesör ünvanlarını almıştır. Meslek hayatının önemli bir kısmı Hacettepe Üniversitesi’de geçmiş, Harvard Üniversitesi’den de Master derecesini almıştır. Sivas’ta 1974’te kurulan Cumhuriyet Üniversitesi’nin kurucu rektörü olarak görev almış ve bu görevinde aralıklarla 14 yıl çalıştıktan sonra 1992 yılında yaş haddi nedeniyle emekli olmuştur. Emeklikten sonra Ankara’ya yerleşmiş ve burada 2012 yılında vefat  etmiştir.

       Prof. Dr. Muvaffak AKMAN’ın üç mesleki ve üç polisiye kitabı basılmış, 75 adet bilimsel makalesi yayımlanmıştır.  Yaşamıyla ilgili daha detaylı bilgileri, kendisinin yayımladığı “Yaşamımda Hacettepe ve Sonrası” ve Ayten AYGEN tarafından hazırlanan “Nart’ın Prensleri” kitaplarından edinmek mümkündür. Kendi fotoğrafı ilk kitaptan ve dedesin kabri ikinci kitaptan alınmıştır

Metin Toker (d. 1924, İstanbul - ö. 18 Temmuz 2002, Ankara), Türk gazeteci ve yazar. İsmet İnönü'nün damadı olduğu için "Millî damat" lakabıyla da anılır.Galatasaray Lisesi'ni (1942), ardından İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Fransız Filolojisi Bölümü'nü bitirdi (1948). 1943-50 arasında Cumhuriyet gazetesinde çalıştı. 1950-53 arasında, Paris'te öğrenim gördüğü sırada Cumhuriyet, Zafer ve Yeni İstanbul gazetelerinin Batı Avrupa muhabirliğini yaptı. 1953 yılında Paris Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü'nü bitirdi. Önceleri sıkı bir İsmet Paşa muhalifi iken ve Paşa hakkında sert yazılar kaleme aldığı Zafer gazetesinde yazarlık yaparken birdenbire muhalefete geçti. Türkiye'ye dönünce Akis dergisini yayımlamaya başladı (1954). Akis Yayınları adıyla bir de yayınevi kurdu. Ankara Gazeteciler Cemiyeti Başkanlığı yaptı. 1955'te İsmet İnönü'nün kızı Özden Toker'le evlendi, bu evliliğinden üç çocuğu oldu.

Özden İnönü ile evlendikten sonra politik arenada adı daha çok duyulan Toker, 1967'ye kadar başyazarlığını yaptığı Time benzeri Akis dergisinde, haber dergiciliğinde devrim yaptı. O yılların siyasal iktidarlarına yönelttiği sert eleştiriler yüzünden sık sık yargılandı, bazılarında hapse girdi; Akis dergisindeki bir yazıda Demokrat Parti (DP) hükümetinin devlet bakanlarından Mükerrem Sarol'a hakaret ettiği gerekçesiyle 1957'de 7 ay 23 gün hapis cezasına çarptırıldı. 1967'de Akis'i kapattıktan sonra, önce Hürriyet ardından da Milliyet gazetelerinde "Not Defterinden" adlı köşesinde yazılar yazdı.

1977-80 arasında Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk'ün seçtiği kontenjandan Cumhuriyet Senatosu'na girdi. 1980'li yılların başında siyaset yapmayı bırakıp tekrar siyaset üzerine yazmaya başladı. Kayınpederi olan İsmet İnönü'ye ilişkin anılarını anlattığı İsmet Paşa İle On Yıl 1954-64 (1965-69, 4 cilt) adlı kitabını genişleterek, ilk kez 1970'te yayımlanan Tek Partiden Çok Partiye (1944-1950) adlı kitabıyla birlikte Demokrasimizin İsmet Paşalı Yılları (1944-1973) adıyla 1990-93'te 7 cilt olarak yeniden yayımlandı.

Uluslararası Basın Enstitüsü Şeref Üyesi ve Gazeteciler Cemiyeti Kurucu Üyesi olan Toker, 1983'te kurucuları arasında olduğu İnönü Vakfı yönetimindeki görevini de vefatına kadar sürdürdü.

18 Temmuz 2002'de, 9 yıldır tedavi gördüğü prostat kanseri nedeniyle yaşamını kaybetti

     Kitapları[

• Bir Diktatörün İktidar Yolu (1963)
• İsmet Paşa ile On Yıl (1965-69, 4 c.)
• Rus Geldi Aşka, Rusun Aşkı Başka (1966)
• Şeyh Sait ve İsyanı (1968)
• Avrupa Birşeyler Arıyor (1968)
• Dört Buhranlı Yıl (1969)
• Tek Partiden Çok Partiye (1971)
• Sağda ve Solda Vuruşanlar (1971)
• Türkiye Üzerinde 1945 Kabusu (1971)
• NATO 25 Yaşında, Tamam mı Devam mı? (1974)
• Metin Toker'in Not Defterinden (1981)
• Demokrasimizin İsmet Paşalı Yılları (1944-1973), (1990-93, 7 c.)
  • Tek Partiden Çok Partiye (1944-1950) (1990)
  • DP'nin Altın Yılları (1950-1954) (1990)
  • DP Yokuş Aşağı (1954-1957) (1991)
  • Demokrasiden Darbeye (1957-1960) (1991)
  • Yarı Silahlı Yarı Külahlı Bir Ara Rejim (1960-1961) (1991)
  • İnönü'nün Son Başbakanlığı (1961-1965) (1992)
  • İsmet Paşa'nın Son Yılları (1965-1973) (1993)